یک علت ناباروری در زنان دیابت است. یکی از اندامهایی که دیابت روی ساختار و عملکرد آن اثر سوء میگذارد تخمدان است. نانو اکسید روی یکی از مشتقات روی است که در مطالعات اخیر از آن به عنوان یک عامل آنتیدیابتی قوی نام برده شده است. همچنین، روی عنصری مهم در باروری است. بنابراین در مطالعهی حاضر اثرات نانواکسید روی و اکسید روی بر ساختار تخمدان در موشهای صحرایی دیابتی با اکسید روی مقایسه شده است. در این مطالعه تعداد 40 سر موش صحرایی مادهی بالغ نژاد ویستار به طور تصادفی به 5 گروه کنترل، شاهد (سرم فیزیولوژی)، دیابتی (استرپتوزوتوسین: mg/kg60، داخل صفاقی)، دیابتی دریافت کنندهی اکسید روی (mg/kg30) و دیابتی دریافت کنندهی نانو اکسید روی (mg/kg30) تقسیم شدند. پس از 4 هفته تیمار، قند خون و وزن هر حیوان اندازهگیری شد. پس از آسانکشی، تخمدانها جدا و پس از توزین در فیکساتیو مناسب غوطهور شدند. از تخمدان به روش معمول تهیهی مقاطع بافتی، برشهایی به ضخامت 5 میکرومتر تهیه و رنگآمیزی شدند و با میکروسکوپ نوری مطالعه شدند. دیابت تعداد فولیکولهای آغازین و جسم زرد را کاهش داد (05/0P<) در حالی که روی سایر فولیکولها شامل فولیکولهای اولیه، ثانویه و ثالثیه و همچنین قطر فولیکولی اثر نداشت (05/0P>). تجویز اکسید روی از کاهش تعداد فولیکولهای آغازین و جسم زرد جلوگیری کرد (05/0P<). تجویز نانو اکسید روی از کاهش تعداد فولیکولهای آغازین جلوگیری کرد و تعداد جسمهای زرد را افزایش داد (05/0P<). نانو اکسید روی در مقایسه با اکسید روی ممکن است اثرات محافظتی بیشتری داشته باشد و بر فولیکولزایی نیز اثر تحریکی داشته باشد.